Làng cổ Bạch Hạc (LTT)

Làng cổ Bạch Hạc nằm bên tả ngạn sông Lô, chỗ ngã ba nơi sông Hồng, sông Lô và sông Thao gặp nhau; nay là phường Bạch Hạc, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Xưa nơi đây là đất Phong Châu, kinh đô của nước Văn Lang đời Hùng Vương (sau này mới dời đô về nơi hiện tại thuộc huyện Đoan Hùng). Đây là một làng cổ có truyền thống văn hoá lâu đời.

Năm 1946, Dân làng thực hiện Lời kêu gọi của Chính phủ, đã tiêu thổ và theo kháng chiến. Dấu tích Làng cũ hầu như không còn gì. Đình, Chùa Làng bây giờ là phục dựng trong những năm gần đây.

Đình làng cổ ngày xưa nằm trên một khu đất cao nhìn ra sông Lô, thờ Thổ Lệnh Đại Vương tức là Thần Tam Giang Đại Vương. Ông là một vị thiên tướng đã xuất hiện xuống đất Phong Châu vào đời nhà Đường. Theo thần tích, về đời Đường, khi Lý Thường Minh làm Thứ sử Giao Châu, một hôm nhàn du đến đây ngắm phong cảnh, nằm mộng thấy từ trên trời bay xuống hai thiên tướng.Hai thiên tướng này là hai anh em ruột. Lý Thường Minh mời hai vị thi tài, ai hơn sẽ ở lại hưởng hương khói của dân làng Bạch Hạc. Đức Thổ lệnh đại vương là anh, bước một bước qua sông và một bước nữa thì lui về chỗ cũ. Ngài bước mạnh đến nỗi in hằn vết chân lên một tảng đá. Hàng năm trong kỳ hội tháng ba có cuộc đua thuyền, thuyền bắt đầu khởi hành từ tảng đá này. Em đức Thổ lệnh đại vương là đức Thạch Khanh đại vương được dân làng Thọ Sơn, huyện Hạc Trì, tỉnh Phú Thọ thờ phụng. Do sự liên hệ huynh đệ giữa hai vị thần linh, dân hai làng Bạch Hạc và Thọ Sơn có tục giao hiếu với nhau trong những kỳ tế lễ hội hè của hai làng.

                                                               Hạc trắng (Bạch Hạc)

Quê Ngã Ba sông

Nơi sinh không phải là quê

Lớn lên không được ở quê một ngày

Quê hương nào có xa gì

Mà lòng đau đáu nhớ về nơi đây

Bạch Hạc đất này - Tổ Tiên ta ở

Nghìn thu sau còn ở lại đây

Nên hỏi rằng có ai quên được

Khi cả đời sống ở tha hương

Mỗi lần về quê được về thăm Tổ

Say Ngã Ba sông mơ về phố cũ (*)

Phố dọc triền sông trên bến dưới thuyền

Tấp nập làm ăn ngược, xuôi muôn ngả

Đình - Chùa làng nghiêng bóng mặt sông

Hạc trắng trên đồng rợn lúa xanh

Dâu bể đổi thay nay không còn nữa

Làng xưa - nay đã trở thành Phường

Bến xưa không thuyền bè neo đậu

Hạc trắng ngày xưa cũng chẳng về

Tâm hồn tôi một đời thiếu vắng

Thiếu làng quê - khuyết nửa tâm hồn

LTT

(*) Trước năm 1946, Bạch Hạc còn được gọi là Phố Bạch Hạc,

sầm uất trong cảnh buôn bán “trên bến dưới thuyền”; đồng thời

cũng gọi là Làng Bạch Hạc  vì ruộng đất nhiều, nghề nông phát triển